پایان نامه خاستگاه مجموعه های افیولیتی در ایران مرکزی

چکیده

رخنمون های افیولیت ها و ملانژهای افیولیتی بطور گسترده در ایران پخش شده و در طول برخی از گسل های سراسری چون : زاگرس ،بشاگرد، درونه، نهبندان، میامی، نیریز، دهشیر- بافت بصورت زونهای کم عرض قابل مشاهده اند عمده ترین واحدهای سنگی مجموعه های مزبور بشرح زیر می باشد: الف - پریدوتیت های بافابریک تکتونیکی : این سنگها شامل مجموعه سنگهای چون ها رزبورژیت ، دونیت ورلیت لرزولیت پیروکسینیت و سرپانتیت با منشاء گوشته تهی شده اقیانوسی اند. پدیده لیناسیون ناشی از حرکات کنوکسیونی گوشته در پریدوتیت ها قابل مشاهده بوده و از نظر ژئوشیمی اکثرا" در قلمر تولئی ایتی و بعضا" در قلمر کالکوالکالن قرار می گیرند. ب - کومولاها: کانی های تشکیل دهنده این گونه سنگها از تجمع و ته نشینی در یک اطاق ماگمایی بوجود آمده و شامل سنگهایی چون پیروکسینیت و گابرو با منشاء تفریق و تبلور از مایع مذاب بازالتی که در اثر ذوب بخشی پوسته اقیانوسی پدید آمده اند، می باشد. سنگهای مزبور اکثرا" در قلمر تولئی ایتی و بعضا" در قلمر کالکوالکالن قرار می گیرند. ج - مجموعه یا بازهای صفحه ای : این سنگها در اثر تزریق بعدی ماگما در امتداد زون اکستانسیون پدید آمده و اکثرا" در قلمر کالکوالکالن قرار می گیرند. د – سنگ های لوکوکراتیک : این سنگ ها با ترکیب متغیر ازتونالیت تا گرانیت مشاهده شده و نظر به داشتن k کمتر از سنگهای لوکوکراتیک قاره ای دارای اختصاصات بازالت اقیانوسی اند. این سنگها با منشاء تفریق و تبلور از مایع مذاب بازالتی پوسته اقیانوسی بوده و اکثرا" در قلمر کالکوالکالن قرار می گیرند. ه - سنگهای خروجی : این مجموعه سنگها بصورت گدازه های بالشی زیر دریایی، گدازه های بازالتی با ترکیب اسپیلیتی و سنگهای پیروکلاستیک گزارش شده و عمدتا آلتراسیون نسبتا" شدیدی را متحمل کردیده اند. آنهائی که کمتر تحت تاثیر آلتراسیون قرار گرفته اند در قلمر تولئی ایت و آنهائی که شدیدا" التره شده اند در قلمرو کالکوالکالن قرار می گیرند. و - سنگهای رسوبی : آهکهای رادیولاریتی و پلاژیک های میان لایه ای عمده ترین واحدسنگهای رسوبی افیولیت ها و ملانژهای افیلولیتی ایران را تشکیل می دهند با توجه به اینکه در ملانژهای افیولیتی، سنگهای رسوبی آبهای کم عمق و فلیش ها نیز دور از انتظار نیست . ز - سنگهای دگرگونی : این سنگها شامل : شیست آبی، شیست سبز و بعضا" آمفیبولیت ها می باشند. برطبق ارتباطات ساختمانی و تحقیقات پتروگرافی سنگهای افیولیتی و ملانژافیولیتی ایران میتوان پشته های میان اقیانوسی و هم چنین حوضه های کناری را در نظر گرفت . در اثر جایگزینی مکانیکی و تحت تاثیر حرکات تکونیکی دارای نشانه هایی از پلی متامورفیسم می باشند. زونهای افیولیتی و ملانژهای افیلولیتی ایران از نظر پتانسیل معدنی نیز در خور توجه بوده و وجود معادن کرومیت ،منزیت ، تالک ، گچ، سنگهای ساختمانی و بعضا" کانسارهای گروه پلاتین و عناصر کمیاب در خیلی از گزاشها مشاهده می گردد.

 مقدمه

در زمینشناسی ایران ، افیولیت به مجموعه های از سنگهای مافیک و اولترامافیک گفته میشود که ممکن است منظم و لایه لایه باشند و یا در اثرتنش های زمین ساختی  با یکدیگر مخلوط شده باشند به این مجموعه ها که همراهانی از سنگهـای رسوبی نواحی ژرف دارنـــد «کمـپلکس افیـولیتـیOphiolitic Complex »، «سری افیـولیتیOphiolitic Series »، «آمیزههای افیـــولیتیOphiolitic Melange » و سرانجام «آمیزه های رنگیــنColoured Melange » نیز گفته شده، که از میان آنها، واژه «آمیزه های رنگین» کاربرد بیشتری دارد که اغلب به عنوان یک واحد سنگ چین های به کار میرود. آمیزه های رنگین ایران، بیشتر به صورت نوارهای باریک و کم و بیش پیوست های هستند که اغلب در امتداد گسل های طولی اصلی رخنمون دارند.شواهد زمین شناسی  به ويژه بررسي شيمي اين مجموعـه ها از نظر نسبت های ايزوتوپي Sr 86/ Sr 87 و نحوة پراكنش عناصر خاكي كمياب نشانگر آن است كه تركيب شيميايي آنها همانند سنگ کره اقيانـوسي Oceanic Lithosphere است لذا پذيرفته شده كه مجموعه های افيوليتي ايران باقيماندة اشتقاق های  درون قارهاي هستند كه در اثر كافتي شدن Rifting شكل گرفته و در اثر فرارانش Obduction و در هنگام جابه جایی قاره ها و خردقاره ها، در محل و امتداد زمین درزهای  كهن Paleo – Geosuture جاي گرفته اند. جدا از مسائل ژئوديناميكي پوسته، داشتن كروميت، سولفيد مس تودهاي، كاني های گروه پلاتين، عناصر خاكي كمياب از ويژگي هایی است كه به مجموعه های افيوليتي ايران ارزش اقتصادي ميدهند.