تحقیق حافظه انسان

حافظه انسان ، ظرفی پرنشدنی

مغز خاطرات را در انواع مختلفی از حافظه ذخیره می‌کند.

حافظه انسان به طور کلی به سه بخش تقسیم می‌گردد:

• حافظه حسی

• حافظه کوتاه مدت

• حافظه بلند مدت

هر کدام از این دسته‌بندی‌ها، اطلاعات و رویدادهای ثبت شده را برای مدتی ذخیره کرده و در مواقع لزوم آن را اجرا می‌کنند.

معمولا هر بخش حافظه انسان به قسمت خاصی از مغز ربط داده می‌شود و فعالیت‌های مربوط به آن در همان جا پردازش می‌گردد. (به غیر از حافظه بلند مدت)

حافظه حسی 

حافظه حسی (Sensory memory) کوتاه مدت‌ترین نوع حافظه است که شامل موارد زیر می‌شود:

• حافظه تصویری

• حافظه شنیداری

• حافظه لمسی

پس از آنکه محرکی (مثل صدا، بو، مزه و…) بر ما اثر بگذارد، حافظه حسی قادر به حفظ اطلاعات دریافت شده پس از اتمام اثر محرک است.

همه‌ی ما با نوع خاصی از صدا، بو و یا حتی مزه ممکن است خاطراتی برایمان زنده و تداعی شود. مسبب این اتفاق خوب و یا بعضا تلخ حافظه‌ی ما است. این نوع از حافظه اصطلاحا حافظه حسی نامیده می‌شود و نه تنها در انسان بلکه در حیوانات هم وجود دارد. مثال معروف وجود این حافظه در حیوانات، کینه‌ای است که شتر از محرک آزار دهنده به دل می‌گیرد (در حافظه‌ ی آن تثبیت می‌شود). جانوران دیگری مانند مار، زنبور، گرگ و… نیز حافظه حسی قوی دارند به طوری که بعد از گذشت زمانی طولانی هم می‌توانند اثر محرک را به یاد آورده و به آن پاسخ دهند.

بیشتر بخوانید: مسابقات دانش مغز از گذشته تا امروز

حافظه تصویری 

حافظه تصویری (Iconic memory) بخشی از حافظه حسی را تشکیل می‌دهد. این بخش به نوعی با حافظه بلند مدت و حافظه کوتاه مدت نیز در ارتباط است. برای درک بهتر ارتباط حافظه تصویری با حافظه کوتاه مدت و بلند مدت، می‌توانیم به چند کار ساده روی بیاوریم.

• در اتاقتان بروید و مدت ۲ الی ۳ ثانیه به جسمی نگاه کنید. سپس چشم‌هایتان را بسته و سعی کنید شی مذکور را تجسم یا به خاطر آورید. در این هنگام است که شما با چشمانی بسته قادر به دیدن جسم خواهید بود. این همان حافظه تصویری از نوع کوتاه مدت است. شاید اگر به مدت چند روز آن جسم در نظرتان نیاید دیگر نتوانید آن را تجسم کنید به همین دلیل است که به این نوع از حافظه تصویری، کوتاه مدت می‌گویند.

• بهترین دوستتان قبل از رفتن از پیش شما به عنوان یادگاری، هدیه‌ای به شما می‌دهد. پس از گذشت چندین سال با نگاه کردن به آن تمام اطلاعات ذخیره شده از آن فرد برای شما به نمایش درخواهد آمد. این یک مثال از حافظه تصویری بلند مدت است و نشان می‌دهد که این نوع از حافظه چگونه به صورت ترکیبی با سایر بخش های مربوطه کار می کند و در تعامل است.

احتمالا برای شما نیز پیش آمده باشد که با صحنه‌ای مواجه شده باشید که در نظرتان بسیار آشنا بیاید در حالی که برای اولین بار است که با آن روبرو می‌شوید. به این حالت اصطلاحا خویشتن پنداری (deja-vue) می‌گویند. از این پدیده به عنوان یک فعل عملکردی تحت نظارت حافظه تصویری یاد می‌کنند.

حافظه تصویری و نظریه‌ی مغز هولوگرافیک

نظریه‌ی بسیار قوی که درباره طرز کارکرد مغز بویژه در قسمت حافظه انسان وجود دارد، نظریه‌ی مغز هولوگرافیک است. این نظریه بر این باور است که مغز انسان خاصیت هولوگرافیک داشته و بر مبنای فیلم‌های هولوگرام کار می‌کند.

حافظه شنیداری 

حافظه شنیداری (Echoic memory) همان‌طور که از نامش پیداست مربوط به اطلاعات ورودی صوتی می‌شود که توسط کوچک‌ترین استخوان‌های بدن (چکشی، سندانی و رکابی) به حلزونی گوش منتقل شده و در آنجا به پیام الکتریکی تبدیل می‌شوند.

تفاوت حافظه شنیداری با حافظه تصویری در آن است که حافظه تصویری از اسکن و تحلیل پیاپی چشم‌ها از جسم هدف منشا می‌گیرد ولی حافظه شنیداری که متکی بر اندام‌های شنوایی است از قابلیت اسکن مداوم موج صوتی بهره‌مند نیست. به همین دلیل از روش کلاسیک آره یا نه و یا به عبارت دیگر صفر و یک دیجیتالی استفاده می‌کند که در این روش یا محرک (صوت) اسکن شده و به حافظه شنیداری منتقل می‌شود یا قادر به آنالیز نبوده و درنتیجه کد گذاری خاصی برای ثبت آن در مغز صورت نمی‌گیرد.

برای حافظه شنیداری می‌توان مثالی در نظر گرفت:

اگر شخص مورد علاقه‌مان آهنگ خاصی را دوست داشته باشد و هرگاه که درکنار یکدیگر هستیم به آن گوش فرا دهیم. چنانچه در هنگام تنهایی موسیقی مذکور پخش شود مغز ما شروع به پیدا کردن تمام اطلاعات مرتبط با آن آهنگ می‌کند و مسلما اولین و شاید تنها چیزی که با شنیدن آن به یاد آوریم فردی باشد که به وی علاقه داریم. مسئول رخ دادن این اتفاق هم مغز ما بوده و این نوع حافظه در زمره حافظه حسی از نوع شنیداری قرار می‌گیرد.

حافظه لمسی

حافظه لمسی (Haptic memory) یکی دیگر از زیرشاخه‌های حافظه حسی است. که عمدتا اطلاعات آن از اندام‌های لمسی مانند پوست مخابره می‌شود.

کودکی که دستش با جسم داغی مانند بخاری تماس پیدا می‌کند این اتفاق و سوزش و درد ناشی از گرمای بخاری در حافظه اش ذخیره می‌شود و هرگاه دوباره با آن جسم روبرو شود به طور ترکیبی، حافظه تصویری و حافظه لمسی‌اش آن خاطره را برای وی تداعی کرده و کودک از نزدیک شدن به جسم مذکور خودداری می‌کند.

بیشتر بخوانید: دنیای کوچک میکروسکوپی _ سلول

حافظه کوتاه مدت

پس از روشن کردن کامپیوتر، جریانات الکتریکی به درون مدارها و قطعات آن سرازیر می‌شود و باعث به کار افتادن آن‌ها می‌گردد. یکی از این قطعات که نقش بسیار مهمی در سیستم مداری کامپیوتر دارد حافظه‌ی فعال یا رم آن است. با راه اندازی شدن ویندوز، همه‌ی نرم‌افزارها از روی هارد‌ دیسک خوانده شده و در صورت فعال شدن آن‌ها توسط کاربر، کد آن روی رم بیان می‌گردد. به رم کامپیوتر حافظه‌ فعال نیز می‌گویند. این بدان معنا است که وقتی سیستم خاموش می‌گردد تمامی اطلاعات از روی رم پاک شده و دیگر پردازش نمی‌شوند.

موضوع بالا طرز کار حافظه کوتاه مدت (Short-term memory) را بیان می‌کند. این سیستم شباهت زیادی به رم کامپیوتر دارد به طوری که اطلاعات ورودی قبل از انتقال به محل‌های درگیر در حافظه بلند مدت، به آن جا وارد شده و سپس به مناطق مربوطه می‌روند.