تحقیق معرفی منابع فقه شیعه

علم اصول فقه ، به ما راه و روش و دستور صحیح استنباط احکام شرعى را از منابع اصلى مى آموزد. پس باید بدانیم که آن منابع چیست و چند تا است ؟ و آیـا هـمه مذاهب و فرق اسلامى درباره آن منابع از هر جهت وحدت نظر دارند یا اختلاف نظر دارنـد؟ اگر اختلاف نظرى هست چیست ؟ اول نظر علماء و فقهاء شیعه را درباره منابع فقه بـیان میکنیم و ضمن توضیح هر یک از منابع ، نظر علماء سایر مذاهب اسلامى را نیز بیان مى کنیم :
مـنـابـع فـقـه از نظر شیعه (به استثناء گروه قلیلى به نام ((اخباریین )) که بعدا درباره نظریات آنها بحث خواهیم کرد) چهار تا است :
1. کـتـاب خـدا ((قرآن )) (و از این پس به تعبیر فقهاء و اصولیین به طور اختصار با عنوان ((کتاب )) یاد مى کنیم
 2. سنت یعنى قول و فعل و تقریر پیغمبر یا امام .
3. اجماع .
4. عقل .
ایـن چـهار منبع در اصطلاح فقهاء و اصولیون ((ادله اربعه )) خوانده مى شوند. معمولا مى گویند علم اصول در اطراف ادله اربعه بحث مى کند. اکنون لازم است درباره هر یک از این چهار منبع توضیحاتى بدهیم و ضمنا نظر سایر مذاهب اسلامى و همچنین گروه اخباریین شیعه را نیز بیان نماییم . بحث خود را از کتاب خدا آغاز مى کنیم .

1 - قرآن
بدون شک قرآن مجید اولین منبع احکام و مقررات اسلام است . البته آیات قرآن منحصر به احـکـام و مقررات عملى نیست ، در قرآن صدها گونه مساءله طرح شده است ، ولى قسمتى از آنـهـا که گفته شده در حدود پانصد آیه از مجموع شش هزار و ششصد و شصت آیه قرآن ، یعنى در حدود یک سیزدهم (آیات قرآن است ) به احکام اختصاص یافته است .
عـلمـاء اسـلام کـتـب متعددى درباره خصوص همین آیات تاءلیف کرده اند. معروفترین آنها در مـیـان مـا شیعیان کتاب ((آیات الاحکام )) مجتهد و زاهد متقى معروف ملا احمد اردبیلى معروف بـه مـقدس اردبیلى است که در قرن دهم هجرى مى زیسته است و معاصر با شاه عباس کبیر اسـت ، و دیـگـر کـتـاب ((کـنـزالعـرفـان )) تـاءلیـف فـاضـل مـقـداد سـیـورى حـلى از عـلمـاء قـرن هـشـتـم و اوایـل قـرن نـهـم هجرى است . در میان اهل تسنن نیز کتابهایى در خصوص آیات الاحکام نوشته شده است.
مـسـلمـیـن از صـدر اسـلام ، بـراى اسـتـنـبـاط احـکـام اسـلامـى در درجـه اول بـه قـرآن مـجید رجوع کرده و مى کنند، ولى تقریبا مقارن با ظهور صفویه در ایران جـریـانـى پیش آمد و فرقه اى ظاهر شدند که حق رجوع مردم عادى را به قرآن مجید ممنوع دانـسـتند، مدعى شدند که تنها پیغمبر و امام حق رجوع به قرآن دارند، دیگران عموما باید به سنت یعنى اخبار و احادیث رجوع کنند.