تحقیق تاریخچه کنترل کیفیت در جهان

                                                                      به نام خدا

تاریخچه کنترل کیفیت در جهان 

در انقلاب صنعتی، مدیران کارخانجات بزرگ نمی توانستند شخصاً بر تمام وقایع نظارت داشته باشند. بنابراین ناچار بودند به طریق دیگری مشکل کیفیت کالا را حل نمایند. این امر به منظور حفظ منافع اقتصادی و ایمنی مصرف کننده و نیز افزایش میزان تولید و به وجود آمدن رقابت مورد توجه جدی قرار گرفت و به این منظور به کارگیری روشهای بازرسی برای جلوگیری از عرضه محصولات نامرغوب با معیوب به بازار به سرعت گسترش یافت حتی بسیاری از واحدهای تولیدی به منظور اطمینان خاطر مصرف کنندگان و گاه به عنوان ابزاری تبلیغاتی اعلام میکردند که در تولید خود از روشهای بازرسی صد در صد بهره گیری میکنند. بنابراین اولین مرحله کنترل کیفیت پدیدار شد که هدف از آن فقط جداسازی محصولات معیوب از سالم بود و به منظور کاهش تعداد محصولات معیوب ابداع روش های علمی جدیدتر ضرورت یافت. 

در سال ۱۹۲۴ دکتر والترشوهارت آمریکایی اولین نمودارهای آماری را به منظور کنترل فرایند تولید ابداع و معرفی نمود. بنابراین وی را پایه گذار کنترل کیفیت آماری می شناسند، ولی استفاده از علم آمار در صنعت از این زمان آغاز نشد علت این امر اعتقاد نداشتن مدیران تولید به رو شهای آماری و همچنین کمبود متخصص علم آمار در مراکز تولیدی بود. 

در سال ۱۹۳۷ ، در طی جنگ جهانی دوم خرید میلیون ها تن مواد غذایی، مهمات پوشاک دارو و ... توسط ارتش آمریکا بدون آن که روش علمی برای کنترل و بازرسی آن ها وجود داشته باشد. سران ارتش آمریکا را وادار نمود که به سراغ کنترل کیفیت آماری بروند. این اقدام ارتش آمریکا، از یک طرف منجر به پیروزی آنان در جنگ جهانی دوم و از طرف دیگر سبب پایه گذاری علم کنترل کیفیت آماری) در دنیا گردید. در کنترل کیفیت آماری که امروزه به طور گسترده ای در صنایع پیشرفته دنیا به کار می رود. سعی بر این است که ضایعات تولید تا حد امکان کاهش باید. چنانچه مدیری بخواهد کنترل کیفیت را اجرا کند باید آمار بگیرد. به عنوان مثال تعیین نماید که آیا ضایعات کارخانه با کارگاه نسبت به دیروز افزایش یافته است با کاهش؟ آیا pH محلول امروز با pH روز قبل یکی ست؟ آیا ضایعات این کامیون مواد خام نسبت به کامیون قبلی فرق دارد یا نه؟ سپس لازم است این آمارها را به صورت نمودار در آورد و بعد از تجزیه و تحلیل نمودارها ریشه نقایص را بیابد. به این ترتیب می توان با استفاده از کنترل کیفی آماری کنترل مؤثری بر تولید داشت. 

در سال ۱۹۶۰، اولین حلقه های کنترل کیفیت برای بهبود روشهای کنترل کیفیت در ژاپن تشکیل شد. این حلقه ها عبارت است از تقسیم مجموعه عوامل مؤثر بر کیفیت به حلقه های مختلف و تقسیم حلقه های بزرگ به حلقه های کوچک؛ هدف اصلی از تشکیل این حلقه ها آن بود که شرایط مناسب برای بهبود کیفیت محصول تولیدی فراهم آید. 

کار حلقه های کنترل کیفیت از همان آغاز با موفقیت چشمگیری رو به رو شد و به همین دلیل واحدهای تولیدی در بسیاری از کشورها این حلقه ها را در صنعت خود تشکیل دادند. در سالهای اخیر در اکثر واحدهای تولیدی سیستمهای مختلف کنترل کیفیت تضمین کننده سلامت بهداشت. ایمنی رفاه و ... افراد جامعه موجود است. 

اهمیت و سیر تکاملی کنترل کیفیت در صنایع غذایی 

پس از انقلاب صنعتی، توسعه روش های انجماد ، کنسروسازی، استفاده از آسیاب های غلتکی، تولید انبوه تان و .... برای تغذیه شهرهایی که بی رویه به وجود می آمدند همراه با پیشرفت های شایانی که در علوم شیمی و میکروب شناسی وجود داشت عوامل پیشرفت عمده صنایع غذایی بودند. اما کیفیت محصولات تولید شده از سوی این واحدها متکی به مهارت مجری بود که در بهترین شرایط محصولی عالی و در شرایط بد غذای فاسد ارائه می دادند در صنعت کنسروسازی، بزودی معلوم شد که به دلایلی نامشخص برخی قوطی هایی که ظاهراً به درستی فرآوری شده اند در زمان نگهداری فاسد می شوند. در سال ۱۸۴۰ شرکتهای دانکن هال و کمبل روشی را برای آزمایش قوطی های کنسرو ابداع نمودند. در این روش قوطیها به مدت یک ماه در دمای ۳۲۴۳ درجه سانتیگراد قرار می گرفتند. چنانچه محتویات آنها فاسد بود تولید گاز کرده موجب بادکردگی قوطی شده و مشخص میشد که محتوای قوطی فاسد شده است ولی اگر پس از این مدت تغییر شکلی مشاهده نمی شد آن را سالم دانسته محصول را به بازار عرضه می کردند و به این ترتیب اولین آزمایش کنترل کیفیت جای خود را در صنعت کنسرو باز نمود تا سال ۱۸۶۰ که آزمایشهای لویی پاستور، فرایند کنسرو و واکنش های درون آن را مشخص نمود دانشمندان در این زمینه اطلاعات مختصری داشتند. 

در اواخر قرن نوزدهم انجماد مکانیکی به صحنه آمد و کشتیهای حمل مواد غذایی مجهز به سیستم های سرمازا شدند. روشهای آسیاب سنگی جای خود را به سیستم های موتوری آسیاب غلتکی داده و بسیاری پیشرفت های دیگر در این دوران حاصل آمده بود جنگ جهانی اول با خود مسایل خاص مواد غذایی را به دنبال داشت و کاملاً طبیعی بود که در سال های پس از جنگ مطالعات بسیاری در این زمینه صورت گیرد. 

در سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ اکثر کارخانجات بزرگ صنایع غذایی در کشورهای پیشرفته جهان آزمایشگاه هایی برای حل مسایل فرآوری مواد غذایی تشکیل داده و معیارهایی برای کنترل کیفیت مواد غذایی را بنا نهاده بودند در این آزمایشگاه ها بازرسی مواد اولیه، علاوه بر محصول نهایی به عنوان یک قدم مفید مورد تأیید همگان قرار گرفت و روش های ساده ای برای کنترل کیفیت این مواد به وجود آمد. بنابراین راه کنترل کیفیت در صنایع غذایی باز شد. 

تجربه های دوران مختلف نشان داده است که نیاز به داشتن روش های کنترل کیفیت در صنایع غذایی برای برطرف نمودن نابسامانی های تغذیه ای و بهداشتی مواد غذایی بسیار ضروری ست. 

مراحل اصلی در کنترل کیفیت مواد غذایی 

به منظور داشتن فراورده هایی با کیفیت مناسب و مطابق با قوانین و استانداردها، باید عوامل مؤثر بر کیفیت مواد غذایی را شناخت و عوامل نامطلوب را از بین برد مراحل اصلی در کنترل کیفیت مواد غذایی شامل موارد زیر است : 

۱- کنترل مواد اولیه 

2-کنترل فرایند تولید 

3-کنترل یا بازرسی فراورده نهایی 

کنترل مواد اولیه 

تولید هر محصول ، نیاز به مواد اولیه دارد که باید از نظر شیمیایی و فیزیکی و رئولوژیکی و بیولوژیکی و حسی مورد تأیید قرار گیرد تا اینکه تعدادی فراوری بر روی آن ها اعمال شود و محصول نهایی به دست آید.

به طور کلی فعالیت هایی که در قسمت کنترل مواد اولیه صورت می گیرد عبارت اند از : 

1- سفارش موارد اولیه مورد نیاز به کشاورزان یا دامداران.

2- کنترل جا به جایی و نگهداری مواد اولیه.

3- نمونه گیری از مواد اولیه ضروری و انجام آزمایش های مربوط.

4- نپذیرفتن مواد اولیه ای که برای تولید مناسب نیستند.

5- اجازه مصرف مواد اولیه مناسب به بخش تولید.